मोर्चाबन्दी जरुरी
नागेन्द्रकुमार कर्ण
महोत्तरी
‘मैं खुद ही बेचा करता था दर्दे दिल की दवा,
और, आज वक्त ने लाया हैं मुझे अपने ही दुकान पर’
अहिलेको परिस्थितीमा नेपालमा रहेका राष्ट्रिय दल हुन् या मधेशवादीदल सबैको अवस्था यस्तै नै रहेको छ । सरकारले हालै मंसिर ४ गतेकोलागि घोषणा गरेको दोस्रो संविधानसभाको चुनाव सबैदलको लागि ‘निल्नु न ओकल्नु’ बनेको छ । ‘मुखमा राम राम बगलीमा छुरा’ झै चुनाव नहोस् भन्ने भित्री मनसाय सबैदलको रहेको छ तर बाहिर चुनाव निष्पक्ष, धाँधलीरहित र सबैले भाग लिने भन्दै उनीहरु रटान रटदै छन् । विद्यमान अवस्थामा कुनै पनि पार्टीको स्पष्ट बहुमत आउने संकेत देखिँदैन् र स्पष्ट बहुमत नआएसम्म संविधानसभाबाटै संविधान बन्छ भन्नेमा विश्वस्त हुन सकिन्न् । त्यसैले पनि दलका नेताहरुले चुनाव नहोस् भन्ने भित्री लालसा राखेका छन् तर जनताका कारण उनीहरुले बाहिर केही बोल्ने अवस्था रहेको देखिन्न् । संसारमैं दुर्लभ मानिएको दोस्रो संविधानसभाको चुनाव घोषणा भएयता हरेक दलले आफ्नो चुनावी दौडान शुरु गरिसकेका छन् भने कतिपयले एकपल्ट भ्याइसकेको अवस्था रहेको छ । यसले पनि जनताहरुमा रहेको असन्तुष्टि र आँकाक्षाहरुबारे दलका नेताहरुले आँकलन गरि सकेको हुनुपर्छ । उनीहरुलाई वर्तमान राजनीतिक सवालहरुलाई सम्बोधन गर्न र जनतामा रहेको राजनीतिकदलहरु प्रतिको नकारात्मकता हटाउन नै अहिलेको मुख्य मुश्किल र चुनौती देखिएको छ । दलको यस्तो चुनौतीमा थप आगो बढाउने काम र यसको भरपुर फाइदा लिन पूर्व राजा ज्ञानेन्द्र शाह तम्सिएका छन् । ज्ञानेन्द्र शाहले जनकपुरमा गरेको सम्बोधनबाटै पनि यो बुझन सकिन्छ । हुनतः उनले कुनै पनि दल वा व्यक्तिमाथि सोझै प्रहार गरेनन् तर उनले जनताको मनमस्तिष्कमा भने चोटिलै गरी दलमाथि रहेको असन्तुष्टिलाई थप मलजल गरे । सत्य छ, नेपालमा अब राजतन्त्र फर्किन्न् तर छिमेकी राज्य भारतमैं एक समय बिजेपीलाई नामेट पारिएको र एकाएक समय आएपछि दुईदशक पछि एकैचौटी बिजेपीले बहुमत ल्याएको घटनाले यस्तो हुँदैन् भन्नेमा दुविधा विद्यमान छ । यस्तो दुविधाको कारण नेपालका राजनीतिकदलहरुले राजतन्त्र फालेयताको गतिविधिले बढाएको छ । एक अर्काको अस्तित्व नस्विकार्ने, आफ्नोले आफ्नैलाई हटाउने फोहरी खेलमा लागेका दलहरुले अहिलेको अवस्थामा जनताको जनचाहनालाई कदर गर्नुपर्ने देखिन्छ । जनताको भावना, जनईच्छा बुझनेलाई मात्रै नेपाली जनताले स्विकार्ने परम्परा र संस्कृति रहेकोले यसको सम्मान गर्नेले मात्रै नेपाली जनताको मसिहा हुन पाउने देखिन्छ ।
मधेशमा त झन राजनीतिकदलहरुको अवस्था निरिह रहेको छ । को, कुन दलमा छन् वा को, कुन पार्टीको प्रतिनिधित्व गर्छ ? भन्न कठिन छ । यस्तो अवस्थामा सबै दलको आँखा मधेशमा हुुनुले त झनै अवस्था विकराल बनाएको छ । काँग्रेसले मधेशलाई छाड्न सक्दैन्, मधेश नै काँग्रेस हो भन्ने , एमाओवादीले मधेशसंग लभ परेको छ भन्नु र मधेशवादीदलहरुले यसलाई आफ्नै घर ठानेर मधेशमा ध्यान लगाउनुले पनि मधेशको अवस्थाको बारेमा बुझन सकिन्छ । यसको सम्पूर्ण जिम्मेवारी मधेशवादीदलहरुले लिनुपर्ने देखिन्छ । आफ्नो घरमा कोही अन्य प्रवेश गरेर केही गर्ने कोशिश गर्छ भन्ने यसको जिम्मेवारी घरको घरमूलीमाथि रहे झै मधेशमा कुनै पनि अन्य दलले चलखेल गर्न पाउनु मधेशवादीदलको असफलता हो । पहिलाको अवस्थालाई अहिलेको अवस्थासंग तुलना गर्नु मुर्खता बाहेक केही ठहदैनन् । आफ्नो अधिकार नबुझने पहिलाको मधेशी र मधेश आन्दोलनपछि आफ्नो घर आफै बनाउन पाउने मधेश र मधेशीको आँकाक्षालाई अब कसैले पनि कुनै पनि बहानामा रोक्न नसक्ने परिस्थितीको विकास भइसकेको छ । पहिला मधेश र मधेशीमाथि शोषण, दमन गर्ने र शासन सत्ता संचालन गरेको राजा फालिएको अवस्था छ र मधेशमाथि पुनः अब कसैले शासन गर्न र राजा बन्ने सपना देखेको छ भने त्यो दिवास्वपन वाहेक केही देखिन्न् । हो, मधेशवादीदलहरुको कारणले यसको फाइदा पुनः खसवादीहरुले नउठाउने हो भन्न सकिंदैन् तर सजिलो भने छैन् । संविधानसभाबाट संविधान बनाउनु र बन्न दिनु मधेश र मधेशीको हितमा रहेको छ । किनभने संविधानमा उल्लेख नभएसम्म जति पनि दवाव र आन्दोलन गरे पनि त्यो निरर्थक हुने वाहेक केही होइन । त्यसैले पनि मधेशवादीदलहरुले मंसीर ४ गतेको लागि तय भएको संविधानसभाको चुनावमा लाग्नु अहिलेको आवश्यकता छ । त्यसमा पनि टुक्रै टुक्रामा विभाजित मधेशवादीहरु मध्ये कसलाई संविधानसभामा पठाउने समस्या मधेश र मधेशीमा रहेको कारणले मधेशवादीदलहरु वास्वतमैं मधेशको विकास चाहेको छ, समुन्नत मधेश देख्न चाहेको छ र संघियता चाहेको छ भने मोर्चाबन्दी गर्नु अहिलेको अनिवार्यता छ । ‘अरुको आङको जुम्रा पनि देख्ने तर आफ्नो आङको भैंसी पनि नदेख्ने’ मधेशीहरुको पुरानो व्यवहार हो । कसैको अस्तित्व स्विकार नगर्ने, जो छु सबै म नै छु, म भन्दा जान्ने कोही छैन् भन्ने मानसिकताबाट मधेशीहरु पहिला देखि नै ग्रसित रहँदै आएका छन् । यो व्यवहारबाट मधेशवादीदलका नेताहरु पनि अछुतो रहन सक्दैन् । त्यसैले पनि मधेशवादीदलहरु आपसमा मिलेर, एक ढिक्का भएर एउटा पार्टी बनाउँछ भन्ने कुरा सोच्न सकिन्न् तर अहिलेको अवस्थामा एउटा छाप ,एउटा व्यानर र एकिकृत उम्मेदवारको जरुरी भएकोले मोर्चाबन्दी गरिनु अनिवार्यता छ होइन भने अन्य दलहरु यसको फाइदा उठाउने निश्चित छ र पछि पश्चाताप गर्नु बाहेक मधेश र मधेशीसंग केही रहन्न । त्यसैले मधेशवादीदलहरुले अहिलको गम्भिर अवस्था तथा चुनौतीलाई मध्यनजर गरेर एक ढिक्का हुनु जरुरी छ र तराई मधेश लोकतान्त्रिक पार्टीका अध्यक्ष महन्थ ठाकुर तथा अन्य नेताहरुले चालेको कदम सराहनीय र स्वागतयोग्य छ । अध्यक्ष ठाकुर लगायत अन्य नेताहरुको चाहना पुरा होस् भन्ने कामना छ । अस्तु ।
नागेन्द्रकुमार कर्ण
महोत्तरी
‘मैं खुद ही बेचा करता था दर्दे दिल की दवा,
और, आज वक्त ने लाया हैं मुझे अपने ही दुकान पर’
अहिलेको परिस्थितीमा नेपालमा रहेका राष्ट्रिय दल हुन् या मधेशवादीदल सबैको अवस्था यस्तै नै रहेको छ । सरकारले हालै मंसिर ४ गतेकोलागि घोषणा गरेको दोस्रो संविधानसभाको चुनाव सबैदलको लागि ‘निल्नु न ओकल्नु’ बनेको छ । ‘मुखमा राम राम बगलीमा छुरा’ झै चुनाव नहोस् भन्ने भित्री मनसाय सबैदलको रहेको छ तर बाहिर चुनाव निष्पक्ष, धाँधलीरहित र सबैले भाग लिने भन्दै उनीहरु रटान रटदै छन् । विद्यमान अवस्थामा कुनै पनि पार्टीको स्पष्ट बहुमत आउने संकेत देखिँदैन् र स्पष्ट बहुमत नआएसम्म संविधानसभाबाटै संविधान बन्छ भन्नेमा विश्वस्त हुन सकिन्न् । त्यसैले पनि दलका नेताहरुले चुनाव नहोस् भन्ने भित्री लालसा राखेका छन् तर जनताका कारण उनीहरुले बाहिर केही बोल्ने अवस्था रहेको देखिन्न् । संसारमैं दुर्लभ मानिएको दोस्रो संविधानसभाको चुनाव घोषणा भएयता हरेक दलले आफ्नो चुनावी दौडान शुरु गरिसकेका छन् भने कतिपयले एकपल्ट भ्याइसकेको अवस्था रहेको छ । यसले पनि जनताहरुमा रहेको असन्तुष्टि र आँकाक्षाहरुबारे दलका नेताहरुले आँकलन गरि सकेको हुनुपर्छ । उनीहरुलाई वर्तमान राजनीतिक सवालहरुलाई सम्बोधन गर्न र जनतामा रहेको राजनीतिकदलहरु प्रतिको नकारात्मकता हटाउन नै अहिलेको मुख्य मुश्किल र चुनौती देखिएको छ । दलको यस्तो चुनौतीमा थप आगो बढाउने काम र यसको भरपुर फाइदा लिन पूर्व राजा ज्ञानेन्द्र शाह तम्सिएका छन् । ज्ञानेन्द्र शाहले जनकपुरमा गरेको सम्बोधनबाटै पनि यो बुझन सकिन्छ । हुनतः उनले कुनै पनि दल वा व्यक्तिमाथि सोझै प्रहार गरेनन् तर उनले जनताको मनमस्तिष्कमा भने चोटिलै गरी दलमाथि रहेको असन्तुष्टिलाई थप मलजल गरे । सत्य छ, नेपालमा अब राजतन्त्र फर्किन्न् तर छिमेकी राज्य भारतमैं एक समय बिजेपीलाई नामेट पारिएको र एकाएक समय आएपछि दुईदशक पछि एकैचौटी बिजेपीले बहुमत ल्याएको घटनाले यस्तो हुँदैन् भन्नेमा दुविधा विद्यमान छ । यस्तो दुविधाको कारण नेपालका राजनीतिकदलहरुले राजतन्त्र फालेयताको गतिविधिले बढाएको छ । एक अर्काको अस्तित्व नस्विकार्ने, आफ्नोले आफ्नैलाई हटाउने फोहरी खेलमा लागेका दलहरुले अहिलेको अवस्थामा जनताको जनचाहनालाई कदर गर्नुपर्ने देखिन्छ । जनताको भावना, जनईच्छा बुझनेलाई मात्रै नेपाली जनताले स्विकार्ने परम्परा र संस्कृति रहेकोले यसको सम्मान गर्नेले मात्रै नेपाली जनताको मसिहा हुन पाउने देखिन्छ ।
मधेशमा त झन राजनीतिकदलहरुको अवस्था निरिह रहेको छ । को, कुन दलमा छन् वा को, कुन पार्टीको प्रतिनिधित्व गर्छ ? भन्न कठिन छ । यस्तो अवस्थामा सबै दलको आँखा मधेशमा हुुनुले त झनै अवस्था विकराल बनाएको छ । काँग्रेसले मधेशलाई छाड्न सक्दैन्, मधेश नै काँग्रेस हो भन्ने , एमाओवादीले मधेशसंग लभ परेको छ भन्नु र मधेशवादीदलहरुले यसलाई आफ्नै घर ठानेर मधेशमा ध्यान लगाउनुले पनि मधेशको अवस्थाको बारेमा बुझन सकिन्छ । यसको सम्पूर्ण जिम्मेवारी मधेशवादीदलहरुले लिनुपर्ने देखिन्छ । आफ्नो घरमा कोही अन्य प्रवेश गरेर केही गर्ने कोशिश गर्छ भन्ने यसको जिम्मेवारी घरको घरमूलीमाथि रहे झै मधेशमा कुनै पनि अन्य दलले चलखेल गर्न पाउनु मधेशवादीदलको असफलता हो । पहिलाको अवस्थालाई अहिलेको अवस्थासंग तुलना गर्नु मुर्खता बाहेक केही ठहदैनन् । आफ्नो अधिकार नबुझने पहिलाको मधेशी र मधेश आन्दोलनपछि आफ्नो घर आफै बनाउन पाउने मधेश र मधेशीको आँकाक्षालाई अब कसैले पनि कुनै पनि बहानामा रोक्न नसक्ने परिस्थितीको विकास भइसकेको छ । पहिला मधेश र मधेशीमाथि शोषण, दमन गर्ने र शासन सत्ता संचालन गरेको राजा फालिएको अवस्था छ र मधेशमाथि पुनः अब कसैले शासन गर्न र राजा बन्ने सपना देखेको छ भने त्यो दिवास्वपन वाहेक केही देखिन्न् । हो, मधेशवादीदलहरुको कारणले यसको फाइदा पुनः खसवादीहरुले नउठाउने हो भन्न सकिंदैन् तर सजिलो भने छैन् । संविधानसभाबाट संविधान बनाउनु र बन्न दिनु मधेश र मधेशीको हितमा रहेको छ । किनभने संविधानमा उल्लेख नभएसम्म जति पनि दवाव र आन्दोलन गरे पनि त्यो निरर्थक हुने वाहेक केही होइन । त्यसैले पनि मधेशवादीदलहरुले मंसीर ४ गतेको लागि तय भएको संविधानसभाको चुनावमा लाग्नु अहिलेको आवश्यकता छ । त्यसमा पनि टुक्रै टुक्रामा विभाजित मधेशवादीहरु मध्ये कसलाई संविधानसभामा पठाउने समस्या मधेश र मधेशीमा रहेको कारणले मधेशवादीदलहरु वास्वतमैं मधेशको विकास चाहेको छ, समुन्नत मधेश देख्न चाहेको छ र संघियता चाहेको छ भने मोर्चाबन्दी गर्नु अहिलेको अनिवार्यता छ । ‘अरुको आङको जुम्रा पनि देख्ने तर आफ्नो आङको भैंसी पनि नदेख्ने’ मधेशीहरुको पुरानो व्यवहार हो । कसैको अस्तित्व स्विकार नगर्ने, जो छु सबै म नै छु, म भन्दा जान्ने कोही छैन् भन्ने मानसिकताबाट मधेशीहरु पहिला देखि नै ग्रसित रहँदै आएका छन् । यो व्यवहारबाट मधेशवादीदलका नेताहरु पनि अछुतो रहन सक्दैन् । त्यसैले पनि मधेशवादीदलहरु आपसमा मिलेर, एक ढिक्का भएर एउटा पार्टी बनाउँछ भन्ने कुरा सोच्न सकिन्न् तर अहिलेको अवस्थामा एउटा छाप ,एउटा व्यानर र एकिकृत उम्मेदवारको जरुरी भएकोले मोर्चाबन्दी गरिनु अनिवार्यता छ होइन भने अन्य दलहरु यसको फाइदा उठाउने निश्चित छ र पछि पश्चाताप गर्नु बाहेक मधेश र मधेशीसंग केही रहन्न । त्यसैले मधेशवादीदलहरुले अहिलको गम्भिर अवस्था तथा चुनौतीलाई मध्यनजर गरेर एक ढिक्का हुनु जरुरी छ र तराई मधेश लोकतान्त्रिक पार्टीका अध्यक्ष महन्थ ठाकुर तथा अन्य नेताहरुले चालेको कदम सराहनीय र स्वागतयोग्य छ । अध्यक्ष ठाकुर लगायत अन्य नेताहरुको चाहना पुरा होस् भन्ने कामना छ । अस्तु ।
