निषेधाज्ञा र कफ्र्युमा के फरक छ

 

नागेन्द्रकुमार कर्ण

जेन जी आन्दोलनको कारण देशको विभिन्न ठाउँहरुमा निषेधाज्ञा र कफ्र्यु लगाइएको छ । कतिपयले निषेधाज्ञा र कफ्र्यु एउटै हो भनेर बुझछन् । शाब्दिक रुपमा सर्वसाधारणहरुले एउटै बुझे पनि दुवैमा भने फरक रहेको छ । अहिले महोत्तरी जिल्लासहित विभिन्न ठाउँहरुमा दिनमा निषेधाज्ञा र रातमा कफ्र्युको घोषणा गरिएको छ । आऔं दुवैमा के फरक छ बुझने प्रयास गरौं । कानूनमा लकडाउन र निषेधाज्ञा भन्ने शब्द छैनन् तर कर्फ्यु भन्ने शब्द उल्लेख छ । निषेधाज्ञालाई नै अंग्रेजीको कर्फ्यू मान्ने गरिएको छ । कर्फ्यू जारी भएको अवस्थामा सम्पूर्ण गतिविधि शून्य हुन्छ । निषेधाज्ञाको हकमा शब्द ठ्याक्कै नभए पनि यसलाई कर्फ्यूकै रुपमा लिने गरिन्छ । स्थानीय प्रशासनले निषेधाज्ञा लगाएको छ भने त्यस अवधिमा अति आवश्यकीय क्रियाकलाप गर्न तथा उक्त क्रियाकलाप गर्ने निश्चित व्यक्तिहरु घर बाहिर निस्कन सक्छन् तर यसको अर्थ चौक चौराहामा भाषण गर्दै हिडने भने होइन । जानकारहरुका अनुसार निषेधाज्ञामा तोकिएको कर्मचारी, स्वास्थ्यकर्मी, बिरामीलगायत अत्यावश्यकीय कार्यमा खटिने व्यक्तिहरु घरबाट सम्बन्धित गन्तव्यमा जान पाउँने वताउँछन् । विशेष परिस्थितिमा कुनै खास–खास कामहरु गर्न नपाइने गरी लगाइने प्रतिबन्ध निषेधाज्ञा हो । निषेधाज्ञामा प्रहरी, एम्बुलेन्स, दमकल, प्रेस तथा कुटनीतिक नियोगका सवारी तथा निषेधाज्ञा लगाउनेले ताेकेकाे सवारी मात्रै सञ्चालन गर्न पाइन्छ । तर कफ्र्युमा भने कोही घरबाहिर निस्कन पाउँदैन । कफ्र्युको अवस्थामा शान्ति सुरक्षालाई नियन्त्रणमा लिन तथा धनमालको सुरक्षार्थ सेना खटिने गरिन्छ । सर्वसाधारणले गर्न हुने र गर्न नहुने काम तथा गतिविधि किटान गरिएकाले निषेधाज्ञा कफ्र्युभन्दा नरम बन्देजात्मक व्यवस्था हुने गरेको हुन्छ तर अवस्थाको आँकलन गरेर सुरक्षा निकायले निषेधाज्ञामा पनि कडाई गर्न सक्छ । 

निषेधाज्ञामा शान्ति कायम गर्न नसकिने देखिएमा र गोली चलाउनुपर्ने आवश्यकता परेमा सो गर्नुभन्दा अगाडि भीडलाई हट्दैनौ भने गोली चलाइनेछ भनी स्पष्टसँग बुझ्ने गरी चेतावनी दिने र त्यति गर्दा पनि भीड हटेन र गोली चलाउनुपर्ने नै भयो भने घुँडामुनि पारी गोली चलाउनको निमित्त आदेश दिने व्यवस्था छ । स्थानीय प्रशासनले अत्यावश्यक काम बाहेक हिँड्डुल समेत नगर्न आग्रह गर्नुपर्ने हुन्छ ।

जिल्ला प्रशासन कार्यालय महोत्तरीले निकालेको सुचनामा पनि निषेधाज्ञा तथा कफ्र्युको समयमा गर्न हुने तथा नहुने मापदण्ड तोकेको छ । निषेधाज्ञाको समयमा गर्न नहुने कार्यहरुमा भेला, जुलुस, सभा, बैठक वा प्रदर्शन वा पोष्टर, पर्चा जस्ता सामग्री टाँस्न वा लेख्न एवम् शान्ति र व्यवस्थामा असर हुने कुनै कार्य गर्न नपाउने र एकै ठाउँमा पाँचजना भन्दा बढी मानिस जम्मा हुन नपाउने उल्लेख छ । त्यसैगरी कफ्र्युको समयमा गर्न नहुने कार्यहरुमा कसैले आवतजावत गर्न, कुनै पनि प्रकारको भेला, जुलुस, प्रर्दशन, सभा, समुह बनाई हिड्न, बैठक वा घेराउ गर्न नपाउने रहेको उल्लेख छ । यसबाट पनि हामीले निषेधाज्ञा र कफ्र्युमा रहेको फरक बुझन सक्छौं ।

प्रजिअले जारी गर्नुभएको आदेशमा जिल्लाको पछिल्लो सुरक्षा परिस्थितिको विश्लेषणका आधारमा यस जिल्लामा सार्वजनिक सम्पत्ति र जनताको जनधनको सुरक्षाको लागि मिति २०८२÷०५÷२५ बिहान ८ः०० बजेदेखि अर्को आदेश नभएसम्मका लागि स्थानीय प्रशासन ऐन, २०२८ को दफा ६क र ६ख वमोजिम यस जिल्लाभरका सम्पूर्ण क्षेत्रमा कफ्र्यु आदेश जारि गरिएकोमा आज मिति २०८२÷०५÷२६ गते बिहान ११ः३० बजेदेखि स्थानीय प्रशासन ऐन २०२८ को दफा ६ख वमोजिम दंगाग्रस्त क्षेत्र घोषणा गरि कफ्र्यु तथा निषेधाज्ञा आदेश जारी गरिएको उल्लेख छ । 

च्याट जिपिटीलाई निषेधाज्ञा र कफ्र्युमा के फरक छ भनेर सोध्दा उसले यस्तो जवाफ पठाएको छ ।

निषेधाज्ञा र कफ्यु दुबै सार्वजनिक गतिविधि नियन्त्रण गर्ने कानूनी उपायहरू हुन्, तर दुबैको प्रकृति र प्रयोग फरक हुन्छ ।

🔹 निषेधाज्ञा 

अदालत वा प्रशासनले जारी गर्ने आदेश हो ।

सामान्यतया कुनै काम नगर्न वा कसैसँग सम्पर्क नराख्न भनेर दिइन्छ ।

यो व्यक्तिगत (एक जना वा समूहलाई लक्षित) वा सामूहिक (कुनै क्षेत्रमा सबैलाई) पनि हुन सक्छ ।

उदाहरणः

अदालतले कसैलाई अर्को व्यक्तिसँग सम्पर्क नगर्न आदेश दिने ।

प्रशासनले भेला, जुलुस वा आन्दोलन नगर्न दिने आदेश ।

🔹 कफ्यु 

प्रशासनले जारी गर्ने सामूहिक नियन्त्रण आदेश हो ।

मुख्यतया सुरक्षा वा आपतकालीन अवस्थामा प्रयोग हुन्छ ।

कुनै निश्चित समय अवधिमा बाहिर ननिस्कनु पर्ने हुन्छ ।

सबैलाई समान रूपमा लागू हुन्छ (व्यक्तिगत होइन, सामूहिक) ।

उदाहरणः

राति ८ बजे देखि बिहान ५ बजे सम्म बाहिर ननिस्कनु ।

दंगा, हिंसा वा महामारी फैलिन नदिन कफ्यु लगाइने ।

✅ मुख्य फरक

निषेधाज्ञा ः कुनै गतिविधि नगर्न आदेश (व्यक्तिगत वा सामूहिक) ।

कफ्यु ः निश्चित समयभित्र बाहिर ननिस्कन आदेश (सामूहिक) ।

@🔹 निषेधाज्ञा (Prohibition Order) @कफ्यु (Curfew)